Laat DoddendaelKring helen wat grenzen delen
Zo’n 20 jaar geleden tijdens een prachtige wandeling op en rondom de Duivelsberg bij Nijmegen zagen mijn vrouw en ik een paal met daarop de woorden “Nederland” en “Duitschland” en de zin “Laat Vriendschap heelen wat Grenzen deelen”. Een prachtig bord en motto voor de DoddendaelKring, het Nederland-Duitsland forum, zo dachten wij. Een foto was snel gemaakt en wordt nu voor de website en de nieuwsbrief van de DoddendaelKring gebruikt met de aanpassing “Laat DoddendaelKring helen wat grenzen delen”. Onlangs vonden wij in een postzegelverzameling op een oude Duitse ansichtkaart uit 1924 die vanuit Kranenburg naar Bennebroek bij Haarlem werd gestuurd het origineel van deze grenspaal. Toen stond deze paal precies op de Nederlands-Duitse grens. Tegenwoordig staat een replica van deze paal nog steeds op dezelfde plek “gewoon” in Beek bij Nijmegen en Duitsland is nog een stukje lopen. Hoe dit komt, heeft alles met de Tweede Wereldoorlog en de naweeën daarvan te maken.
Nederlandse annexatieplannen 1945 – 1949
Nederland was woedend op Duitsland vanwege de brute overval in 1940, de verschrikkelijke bezettingsjaren met veel slachtoffers, vernielingen en plunderingen. Ter compensatie had Nederland daarom een (utopisch) plan bedacht om een groot deel van het Westen van Duitsland te annexeren. Volgens het eerste annexatieplan moesten steden als Keulen, Münster en Osnabück bij Nederland worden getrokken.
Zie ook bijgaand kaartje dat in het stadsarchief van Deventer ligt opgeslagen.
Men had zelfs al Nederlandse namen bedacht voor de Duitse steden in het beoogde annexatiegebied; wat te denken van Auwerk voor Aurich, Steenvoorde voor Burg Steinfurt of Geelkerken voor Geilenkirchen. De aldaar wonende Duitsers moesten dan naar elders vertrekken. Het zou miljoenen “Heimatvertriebene” extra tot gevolg hebben gehad en volgens mij zou het plan de Nederlands-Duitse relatie voor decennia hebben verziekt.
Teufelsberg
Gedurende de jaren werden de annexatieplannen bijgesteld en in 1949 bleven er 19 kleine stukjes over die je eventueel ook grenscorrecties zou kunnen noemen. De 2 meest bekende en omvangrijke annexaties waren Elten en de Selfkant. Bij de andere 17 kleine stukjes ging vaak om een straat, een paar bomen of een natuurgebied onder het voorwendsel dat de grens dan beter bewaakt kon worden. De meeste annexaties werden in 1963 weer teruggegeven en Duitsland betaalde daarvoor een zogenaamde “Wiedergutmachung” van DM 280 miljoen. De weg door de Selfkant van Koningsbosch naar Brunssum die Nederland na 1949 aldaar had aangelegd, bleef na 1963 nog tot 1 januari 2002 onder Nederlands beheer. Echter de 125 hectare van de Duivelsberg (eigenlijk dus Teufelsberg geheten) en omgeving bleven voorgoed bij Nederland en zo komt het dat de grenspaal niet meer op de Nederlands-Duitse grens staat maar in zijn geheel in Nederland. Het motto op de grenspaal “Laat vriendschap helen wat grenzen delen” is en blijft nog steeds actueel en ik kan ook iedereen aanraden dat motto te volgen en de verbinding met anderen te zoeken over welke lands- of cultuurgrens dan ook.
